Dalal, F. (2007). Η Ομαδική Ανάλυση μετά τον S.H. Foulkes. Ας (ξανα) μιλήσουμε σοβαρά για την Ομάδα.

Dalal, F. (2007). Η Ομαδική Ανάλυση μετά τον S.H. Foulkes. Ας (ξανα) μιλήσουμε σοβαρά για την Ομάδα.

 

Το δίπολο, ατομο- ομάδα, καθώς και οι υποκείμενες διχοτομίες στις οποίες παραπέμπει, (π.χ. εσωτερικό – εξωτερικό, εγγενές – επίκτητο, ψυχικό – κοινωνικό, φύση – πολιτισμός, ψυχανάλυση - ομαδική αναλυση, ) βρίσκονται στον πυρήνα κάθε ψυχολογικής προσέγγισης του ατόμου, είτε αυτό δηλώνεται σαφώς ή προκύπτει ως υπόρρητη θεωρητική άποψη ή ιδεολογία. 

Στο εξαιρετικό αυτό βιβλίο πού είναι και το πρώτο του, ο Νταλάλ  αναλύει σε βάθος τις διχοτομίες αυτές και μας οδηγεί αξιόπιστα στην υπέρβασή τους. Ο Νταλάλ  μάχεται τον ατομικισμό, αναδεικνύει το αλληλένδετο τής ανθρώπινης ύπαρξης και ουσιαστικά θεμελιώνει ένα νέο ομαδικο-αναλυτικό υπόδειγμα στην ψυχοθεραπεία βασισμένο στις ριζοσπαστικές ιδέες τού Φουξ.

Η ευφυής διάκριση που εισάγει για τον Φουξ, διαχωρίζοντας τις θεωρητικές του απόψεις σε «ορθόδοξες» και «ριζοσπαστικές» (Ορθόδοξος Φούξ – Ριζοσπαστικός Φούξ) σε αντιστοιχία με τους ιστορικούς περιορισμούς στους οποίους αυτές υπέκειντο και εν μέσω των οποίων ο Φουξ δημιούργησε την Ομαδική Ανάλυση, είναι στην καρδιά αυτού του βιβλίου.

Σε τελευταία ανάλυση ίσως αυτό που θέτει κυρίως, είναι η πληρέστερη μέχρι στιγμής προσέγγιση της διαλεκτικής «ομάδας – ατόμου» καθώς και το καίριο ερώτημα περί της οντολογικής προτεραιότητας του ενός ή του άλλου.

Ο Νταλάλ παίρνει σαφή θέση στο ερώτημα αυτό: Η ομάδα έχει οντολογική προτεραιότητα έναντι του ατόμου, και όχι το αντίθετο όπως συχνά και με τη βεβαιότητα του αυτονόητου θεωρούμε. Στη θέση του αυτή συναντάται απρόσμενα με τον Φρόυντ: «…καταλήγουμε στη διαπίστωση ότι η ομαδική ψυχολογία είναι η αρχαιότερη ανθρώπινη ψυχολογία. Αυτό που απομονώσαμε ως ατομική ψυχολογία, παραβλέποντας όλα τα ομαδικά της ίχνη, προέκυψε αργότερα βαθμιαία και αποσπασματικά μόνο από την ομαδική ψυχολογία…» (Freud 1921, σελ. 55).

Η θέση αυτή του Φρόυντ δεν αναπτύχθηκε ποτέ περαιτέρω, ούτε από τον ίδιο, ούτε από τους επιγόνους του. Ο Νταλάλ, μέσω της μελέτης του έργου του Φούξ, ουσιαστικά ξαναπιάνει αυτό το νήμα. Όμως αποφεύγει προσεκτικά την αξιωματική απολυτότητα και τον δογματισμό.

Καταλήγει στη θέση του αυτή μετά από μια συναρπαστική πλοήγηση μέσα στην πληθώρα των θεωριών και των επιστημονικών λόγων.

Δεν αρνείται τα δάνεια των απόψεών του από την ψυχανάλυση, για παράδειγμα, αλλά αναδεικνύει και τα αντιδάνεια της σκέψης του όπου αυτά εντοπίζονται στα συζητούμενα πεδία.

Εισάγει καινοτόμες προσεγγίσεις όπως η υποστήριξη του κοινωνικού με δεδομένα από την Βιολογία απαντώντας ουσιαστικά στον απουστευτικό βιολογισμό.

Συμπληρώνει ηχηρά κενά της ομαδικής αναλυτικής θεωρίας με την ανάδειξη των βασικών ιδεών του κοινωνιολόγου Νόμπερτ Ελίας καθώς και με πληθώρα αναφορών του από το χώρο της φιλοσοφίας αλλά και των φυσικών επιστημών.

Η επιχειρηματολογία του συγγραφέα οδηγεί στην εξίσωση της φύσης με το κοινωνικό καταλήγοντας να ορίζει το άτομο ως ένα επίπεδο του κοινωνικού.

Η θέση αυτή από μόνη της θα μπορούσε να θεωρηθεί επαναστατική. Εάν στα παραπάνω συμπεριλάβουμε την συζήτηση για το κοινωνικό ασυνείδητο και την εξίσωση της μήτρας της αναλυτικής ομάδας με το κοινωνικό ασυνείδητο, αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε μπροστά μας ένα πραγματικά συναρπαστικό έργο, μια πραγματική τομή στην ομαδική αναλυτική θεωρία. Ισως το σημαντικότερο έργο στην βιβλιογραφία της ομαδικής ανάλυσης μετά το πρώτο βιβλίο του Φoυξ, όπως το έθεσε ο Μalcolm Pines

(Aπό τον πρόλογο στην ελληνική έκδοση).

Copyright © 2024 ΕΔΟΑ

Powered by Olon Systems